Elektrik Tehlikeleri

Elektriğin var olduğu her yerde tehlikeden bahsetmek mümkün.

Doğrudan veya dolaylı olarak bu tehlikelere maruz kalmaktayız. elektrikçiler, mühendisler, teknisyenler doğrudan elektrik tehlikelerine maruz kaldıkları gibi, ofis çalışanlarından tutun sahada görev yapan çalışanlara kadar herkes dolaylı da olsa bu tehlikelerle yüz yüzedir.

Bu çalışma, serbest meslek sahipleri de dahil olmak üzere, elektrikle doğrudan çalışan ya da elektrikli ekipmanlarla çalışan, kişiler içindir. Elektrikli ekipmanın tasarımını, spesifikasyonunu, seçimini, kurulumunu, devreye alınmasını, bakımını veya çalışmasını kontrol eden veya etkileyen yöneticiler ve denetçiler için güvenli çalışma uygulamaları hakkında tavsiyeler içerir.

Elektrik doğrudan ölümle ve yaralanmayla sonuçlanan kazalara neden olabileceği gibi kasların ani kasılmasına bağlı olarak yüksekten düşme, kalp krizi gibi sonuçlara da neden olabilmektedir.

Güvenli çalışma ortamı eksikliğinden kaynaklanabilecek kısadevre sonucu oluşan ve bir ark oluşumu az bir zamanda bile çok ciddi yanıklara, görme kaybına yol açabilir.

Bu nedenle elektrik çarpması, yangın, patlama gibi tehlikelere karşı güvenli çalışma koşullarını sağlamak için elektrik kaynaklı risklerin dikkatli bir şekilde ele alınması gerekmektedir.

Nedenler

Bir çok işçi, çalışma ortamlarında bulunan potansiyel elektrik tehlikelerinden habersizdir ve bu da onları elektrik çarpması tehlikesine karşı daha savunmasız hale getirir. Elektrik yaralanmalarının en sık nedenleri şöyledir;

1 – Elektrik hatları ile temas
2 – Topraklamanın olmaması
3 – Topraklamanın yetersiz ve bağlantısının eksik olması
4 – Ekipmanların talimatlara uygun kullanılmaması

Elektrik hatları ile temas

Sahanızdaki havai ve gömülü elektrik hatları özellikle tehlikelidir çünkü aşırı yüksek voltaj taşırlar. Ölümcül elektrik çarpması ana risktir, ancak yüksekten düşme ve yanıklar da diğer tehlikelerdir. Elektrik hatlarına temas edebilecek alet ve ekipmanların kullanılması riski artırır.

Kazıcı iş makinaları
Beton pompaları
Vinçler
Metal merdivenler ve yapı malzemeleri

Tehlikelerden Korunma Yöntemleri;

Havai güç hatlarına ve gömülü güç hattı göstergelerine bakın. Uyarı işaretleri koyun.
Gömülü güç hattı konumları için kurumlardan bilgi talep edin.
Elektrik hatlarından en az 3 metre uzakta durun.
Kesinliğinden emin olmadığınız sürece hatlarda elektrik olduğunu varsayın.
Hatların yanlarında çalışırken enerjiyi kesin ve hatları topraklayın. Diğer koruyucu önlemler yalıtılması sayılabilir.
Elektrik hatlarının yakınında çalışırken iletken olmayan ahşap veya fiberglas merdivenler kullanın.

Topraklamanın olmaması veya yetersiz olması

İnşaat işlerinin doğası gereği zorlu koşullar, sahanızdaki elektrikli ekipmanların kullanımına bağlı olarak, yalıtımlı yüzeylerin zarar görmesine, kısa devrelere ve açıkta kalan kablolara neden olan aşınma ve yıpranmaya neden olur. Eğer toprak arızası koruması yoksa, bunlar işçinin vücudundan akım gönderen ve elektrik yanıkları, patlamalar, yangın veya ölümle sonuçlanan bir toprak arızasına neden olabilir.

Ekipmanı Kullanmadan önce tüm elektrikli ekipmanı görsel olarak inceleyin. Yıpranmış kabloları, topraklamayı, alet muhafazalarını kontrol edin ve riskli tüm araç gereçleri kullanmaktan kaçının. Arızalı herhangi bir araca uyarı etiketi uygulayın ve sorun giderilinceye kadar kullanmayın.
Çift izolasyonlu ekipmanların tercih edilmeli ve ekipmanların üreticinin belirlediği koşullarda ve sınırlarda kullanılmalıdır. Çalışmaya başlamadan önce ekipmanın doğru çalışıp çalışmadığını test etmek için üreticinin önerdiği prosedür uygulanarak kontrol edilmelidir.
Elektrikli ekipmanın bağlı olduğu güç kaynağı topraklanmamışsa veya toprak hattında kopma mevcutsa çalışan akıma kapılabilir. Bu nedenle güç kaynağı, elektrik hattı ve ekipmanlar topraklanmış olmalıdır.
Topraklamanın sürekli olduğundan emin olmak için elektrik hattını sık sık kontrol edin.
Kullanılacak ekipmanı çalıştırmadan önce gözle muayene edin. Kusur tespit ettiyseniz bakım-onarım yapılana kadar kullanmayınız. Elektrik kaçaklarına karşı çift izoleli seyyar ekipmanlar tercih edilmelidir.
Bütün ekipmanların(tezgahlar, vinçler, kaldırma ekipmanları, iskeleler vb.) metal yüzeyleri topraklanmış olmalıdır.

Doğru Ekipman Seçimi

Elektrikli iş ekipmanı, doğru kullanıldığında elektrik çarpması, yanma, yangın veya patlama riski taşımayacak şekilde uygun şekilde tasarlanmış olmalıdır. Bu nedenle ekipman seçiminde ilgili güvenlik standartlarına sahip olup olmadığına dikkat edilmelidir. Seçilen ekipmanın kurulumu ve bakımı da ürünün kurulum ve bakım standartlarına göre yapılmalıdır.

Bazı ekipmanlar, zararlı bir elektrik çarpmasına neden olmayacak kadar düşük voltajlarda çalışır, ancak bu ekstra düşük voltajlarda bile bir ark oluşabilir, aşırı ısınmış iletkenlerden kaynaklanan yanıklar oluşabilir veya patlayıcı bir atmosfer ateşlenebilir. Parlayıcı, patlayıcı ortamlarda çalışırken seçilecek ekipmanların bu ortamların gerekliliklerine uygun olup olmadığına bakılmalıdır.

Kullanıldığı ortama uygun ekipmanı seçmelisiniz, örneğin sac metal işleri gibi ağır sanayilerdeki kabloların ve ekipmanların mekanik hasarlara karşı korunması gerekir. Ekipman üzerinde çalışırken olumsuz çevresel faktörleri göz önünde bulundurmalısınız.

Ekipmanların talimatlara uygun kullanılmaması

Elektrikli ekipman, kullanım talimatından farklı şekilde kullanılıyorsa, üretici tarafından sağlanan güvenlik kriterleri dışında çalışılıyor demektir. Bu, ekipmanınıza zarar verebilir ve çalışanların yaralanmasına neden olabilir.

Tehlikeden Korunma Yöntemleri

Uzatma kablolarının kullanılması da çalışma ortamında riski artıran unsurlardandır. Zamanla aşınması durumu söz konusu olabilir.

Kabloların ezilmesi, yıpranması sonucu iletkenlerin zamanla açığa çıkması ihtimali bulunmaktadır. Ayrıca kullanılan uzatma kabloları sanayide, ağır işlerde kullanıma uygun standartlara sahip değilse kaza riski artmaktadır.

Yalnızca kuru, kapalı yerlerde kullanılmak üzere üretilmiş standartlara sahip ekipman, açık havada kullanılmamalıdır.

Yalıtımı yıpranmış, iletkenlerin açıkta olduğu ekipmanları, priz çoklayıcıları ve topraklamalı prize takılması gereken cihazları topraklamasız prize takmak gibi yanlış kullanımlar tehlikeli sonuçlara neden olabilir.

Bakım ve Onarım

Makul ölçüde uygulanabilir olduğu sürece, tehlikeyi önlemek için elektrikli ekipmanların ve tesisatların bakımının yapıldığından emin olmalısınız. Taşınabilir cihazlar da dahil olmak üzere elektrikli ekipman kullanıcıları görsel kontroller yapmalıdır. Ekipmanı derhal kullanımdan kaldırmak ve kontrolü ve onarımı yapıldığına emin olana kadar kullanmamak gerekir. aşağıdaki durumlarda ekipmanın kullanımının önüne geçilmesi gerekmektedir;

Fiş veya konektör hasar görmüş
Kablo bantla onarılmış, güvenli değil veya iletkenler görülebiliyor vb.
Yanık izleri veya lekeler var (aşırı ısınmaya işaret ediyor)

Onarımlar sadece yetkili bir kişi tarafından yapılmalıdır (işi güvenli bir şekilde yürütmek için gerekli beceri, bilgi ve deneyime sahip biri).

Havai Elektrik Hatları

Havai elektrik hatlarının yakınında veya altında çalışmanın tehlikelerinin farkında olunmalıdır. Makine veya ekipman bu hatlara doğrudan dokunmasa bile elektrik çarpması, yangın riski bulunmaktadır.

Ekipman (örneğin merdivenler, vinç pergeli, damperli kamyon gövdesi veya iskele direği) gerekli önlemleri,çalışma izinlerini almadan bir elektrik hattına altı metreden fazla yaklaşabildiğinde bunların altında çalışmayın. Herhangi bir işe başlamadan önce elektrik dağıtım şirketiyle iletişime geçilmelidir.

Yeraltı Kabloları

Kabloların özellikle cadde, kaldırım ve/binalara yakın yerlerde mutlaka bulunacağı göz önünde bulundurulması ve kazı çalışması gibi altyapı çalışmaları yapılacaksa kabloların nerede bulunduğunu belirlemek için yerel elektrik dağıtım şirketleri ile iletişime geçilmesi gerekmektedir.

Önemli: Yüksek gerilimin olduğu çalışma alanlarında yalnızca Elektrik Kuvvetli Akım Tesislerin Yüksek Gerilim Altında Çalışma İzin Belgesine(EKAT) sahip kişilerin çalışabileceği unutulmamalıdır.

BİR SORUM VAR

Bir tesiste elektrik bakımcı olarak çalışmaktayım EKAT belgesi almak zorunda mıyım?

Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliğine göre yüksek gerilim “Etkin değeri 1000 voltun üstünde olan fazlar arası gerilimdir” şeklinde tanımlanmıştır ve bu yönetmeliğin 60. Maddesinde “Kuvvetli akım tesislerinde yüksek gerilim altında ancak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı‘nca yetkilendirilmiş olan kurum ve kuruluşlar tarafından bu amaçla açılmış olan eğitim kurslarını bitirerek “Kuvvetli Akım Tesisleri‘nde Yüksek Gerilim Altında Çalışma İzin Belgesi” alan elektrikle ilgili fen adamları ya da bir mühendisin sorumluluğu ve gözetimi altında olmak üzere öteki görevliler çalışma yapabilir.” hükmü yer almaktadır.

Yukarıdaki ifadeden de anlaşılacağı üzere 1000 V üstü gerilim seviyesinin olduğu yerlerdeki çalışmalarda EKAT Belgeli elektrikçi personel çalışması zorunludur.

Kaynak

Önemli Bilgiler

Herkesin çalışacağı yerin yakınında elektrik kabloları, kablolar veya ekipman aradığından emin olun ve elektrikten kaynaklanan tehlikelere veya başka herhangi bir tehlikeye karşı uyarı işaretleri olup olmadığını kontrol edin.

İş çevresinde kontroller yapılmalı ve elektrik kablolarının duvarların, zeminlerin ve tavanların içinde olabileceğini unutmayın.

Elektrikle tesisatını kişinin bunu yapmak için yeterli beceri, bilgi ve deneyime sahip olduğundan emin olun.

Bir fişin yanlış kablolanması tehlikeli olabilir ve ölümcül kazalara veya yangınlara neden olabilir.

Arızalı görünüyorsa ekipmanı hemen kullanmayı bırakın – yetkili bir kişi tarafından kontrol ettirin.

Çalışanlar tarafından işe getirilen veya işe alınan veya ödünç alınan herhangi bir elektrikli ekipmanın kullanmadan önce kullanıma uygun olduğundan ve gerektiğinde bakım yapılarak uygun kaldığından emin olun.

İnsanların takılmasına veya düşmesine neden olabilecek arka kablolar olmadığından emin olun.

Aletleri temizlemeden veya ayarlamadan önce kapatın ve fişini çekin.

İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetimi

Yöneticiler, elektrik işinin yapılacağı her yerde bir kurallar ve prosedürler sistemi oluşturmalı veya elektrik işi yapmak üzere getirilen yüklenicilerin uygun kural ve prosedürlere sahip olmasını sağlamalıdır. Bu dokümanlar yürütülecek görevlerde elektriğe özgü risk değerlendirmesinin temelini oluşturacağı için ilgili herkes bu dokümanlar ve prosedürler hakkında bilgi sahibi olmalıdır.

İşçiler, güvenlik kuralları kapsamında izin verilen çalışmalarının sınırlarını bilmelidir. Belirli ekipman üzerinde veya belirli koşullar altında güvenli çalışma için ayrıntılı prosedürler, gerektiğinde (mesai dışı acil durumlarda bile) hazır bulundurulması gereken göreve özel risk değerlendirmeleri çalışmaları yapılmış olmalıdır. Bu güvenlik kuralları, diğer şeylerin yanı sıra ilgili kuruluşu, personeli, üzerinde çalışılacak elektrik sistemini ve çalışma ortamını yansıtacak şekilde tasarlanmalıdır.

Öngörü

Bir çalışma prosedürü sırasında öngörülemeyen bir şey olursa, işin gözden geçirilmesi gerekir. Düzgün eğitimli, yetkin bir işçi bile işler ters gittiğinde ne yapacağının her zaman farkında olmayabilir. İşçi, yeni bir çalışma sistemine geçme ihtiyacı olabileceğini anlamak için eğitilmiş olmalıdır. İşçi , kurumdaki iş güvenliği organizasyonuna uygun olarak değişen bir durumu doğru kişilere nasıl yönlendireceğini bilmelidir. İşçilerden gelen geri bildirimler doğrultusunda çalışma prosedürleri ve talimatlar yeniden gözden geçirilmelidir.

EKED

Bir makina veya cihazın beklenmedik bir anda çalışması iş kazalarına sıklıkla yol açmaktadır. Bunun önüne geçmek için makina veya hatların bakım, temizlik veya tamir gibi işlemlerden önce OSHA 1910.147 STANDARTI(Tehlikeli Enerjinin Kontrolü, Kilitleme Etiketleme)’na göre enerjinin kesilerek kilitleme ve etiketleme çalışması yapmaktadır.

Standart

Bu standart, makine ve donanım üzerinde veya etrafında, beklenmedik bir andaki çalıştırmanın yaralanmalara neden olabileceği işler yapılırken (ayarlamalar yapma, tıkanıklıkları giderme, servis işlemleri veya bakım dahil olmak ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla) enerjiyi kontrol etmeye ilişkin gereklilikleri tanımlamaktadır.

Prosedür

Dolayısıyla beklenmedik enerji akışlarından doğabilecek olası kazaların önüne geçmek için EKED uygulaması yapılarak yetkili kişilerin, kilitleme araçlarının ve nasıl ve kimlerce kullanılacağının belirlenmesi ve prosedürler oluşturularak enerjinin kontrolünün tam olarak sağlanması gerekmektedir.